مجموعه گنجعلی خان

 قسمت های مختلف مجموعه گنج‌علی‌خان کرمان
مجموعه گنج‌علی‌خان حاصل اقدام گنجعلی میرزا است که یک مجموعه عام المنفعه می‌باشد. مجموعه‌ی تاریخی و ارزشمند گنجعلی‌خان دقیقا در مرکز شهر کرمان ساخته شد تا مردم بتوانند به آن دسترسی خوبی داشته باشند. بخش‌های مختلف مجموعه‌ی گنج‌علی‌خان شامل میدان، مدرسه یا کاروانسرا، حمام، مسجد، آب انبار و ضرابخانه است. در ادامه به معرفی هر بخش از مجموعه گنجعلی‌خان خواهیم پرداخت.
میدان

در حاشیه بازار بزرگ کرمان میدانی در وسط شهر می بینید که در سه ضلع آن بازار و در ضلع دیگر آن سرای گنجعلی خان خودنمایی می کند. اوج معماری قدیمی و سنتی ایران را می توانید در این میدان به تماشا بنشینید. در میدان حوض و فضای سبزی وجود دارد که پیشنهاد می کنیم لحظه ای در کنار آن ها بنشینید و با دقت به کاشی کاری ها و طاق نماهای آجری نگاه کنید. اهمیت این میدان زمانی در نظرتان بیشتر می شود که بدانید در ساخت این میدان توجه زیادی به رعایت کامل اصول شهرسازی شده است. در این میدان هیچ ماشینی رفت و آمد نمی کند و در آن فقط عابران پیاده را می بینید.
بازار

برای دیدن بازار باید به قسمت جنوبی میدان گنجعلی خان بروید. اگر سر بگردانید و به سمت راست بازار نگاه کنید حمام گنجعلی خان و هجده مغازه در مقابلتان قرار دارد. در سمت چپ بازار هم دستفروشانی را می بینید که در زیر طاق نماها بساط پهن کرده اند. اگر دلتان می خواهد حالا که تا بازار قدیمی کرمان آمده اید از بازار زرگری هم دیدن کنید جالب است بدانید که همه بازار زرگری را به قیصریه می شناسند و برای بازدید از آن باید به قسمت انتهایی بازار بروید.

مسجد

این بنا در ضلع شمال شرقی میدان گنجعلی‌خان واقع شده و ظاهرا نمازخانه‌ی کاروانسرای بزرگ مجموعه یا مدرسه‌ی مجاور بوده است. بنای مسجد، کوچک و شامل یک شبستان و ایوان ورودی است. نمای ایوان، ساده است و روی آن طرح‌هایی هندسی روی گچ کشیده شده است. کف ایوان سنگی است و بر بالای در چوبی آن، کتیبه‌ای سنگی قرار دارد.

بعد از ورودی ایوان، راهرویی باریک و بعد از آن، فضای گنبددار شبستان قرار دارد. پوشش گنبدی بنا ۱۲ نورگیر دارد. مسجد، محرابی با لوح مرمرین و نقش گلدان دارد. تزیینات این شبستان عبارت‌اند از نقاشی، گچبری، مقرنس‌کاری و کاربندی. این مسجد اخیرا مرمت شده و امروزه فقط جهت بازدید گردشگران مورد استفاده قرار می‌گیرد و نماز در آن برگزار نمی‌شود.

حمام

تزیینات گچ‌بری و نقاشی‌های سردر حمام به دو بخش تقسیم می‌شود: بخش بالایی مقرنس مربوط به دوره‌ی صفویه و دارای تزیینات گل وبوته وگچ‌بری است که اداره‌ی میراث فرهنگی استان کرمان در سال ۱۳۷۴ آن را مرمت کرده است و بخش پایین مربوط به دوره‌ی قاجاریه است که روی تزیینات دوره‌ی صفویه کشیده شده ‌است. این نقاشی‌ها موضوعاتی چون بهرام گور، خسرو و شیرین، شاهان در حال شکار، کاروان شتر و حیوانات درنده دارند. زیر نقاشی‌ها، کتیبه‌ای از مرمر سبز دیده می‌شود که با خط نستعلیق، اشعاری بر آن حک شده است و تاریخ آن را ۱۰۲۰ ه. ق نشان می‌دهد.

مدرسه و کاروانسرا

در قسمت شرقی میدان مدرسه ای بزرگ را می بینید که با اینکه در دوره ی هیاهوی خاصی داشت اما بعدها تغییر کاربری داد و کاروانسر شد. جالب است که این محل امروز دوباره به محل آموزشی تبدیل شده و دانشکده هنر دانشگاه باهنر کرمان است.

ضرابخانه  

برای دیدن ضرابخانه باید به  ضلع شمالی میدان بروید. در معماری داخلی بنا شکل هایی از آجر بر روی دیوارها گچ بری شده است در روی بنا گنبدی بلند جای دارد و در بالای آن هم کلاه فرنگی به چشم می خورد. درست در زیر نورگیر، حوض مربعی شکلی را می بینید که نورپردازی جذابی را برای فضای داخلی پدید آورده است. امروز این ضرابخانه به موزه سکه تبدیل شده و افراد زیادی از آن دیدن می کنند.

آب انبار
 یکی دیگر از بخش‌های این مجموعه‌ی تاریخی است که دقیقا در ضلع مقابل کاروانسرا قرار دارد.

 گنجعلیخان و طایفه زیک
گنجعلیخان متولد یکی از طوایف ایران به نام طایفه زیک بود که خودشان را به این طایفه یوستی نسبت می‌دادند. یوستی یکی از هفت دودمان قدیم ایرانی تبار در زمان اشکانیان و ساسانیان بودند. هفت طایف خاندان پارتی و ساسانی شامل وراز، کارن، سورن، مهران، اسپندیاث، زیک و نهابِد هستند که طبق نظر قوم شناسان این نژادها جزو طوایف کُرد محسوب می‌شوند.

دسترسی
کرمان، خیابان شریعتی تقاطع خیابان شهدی محمد تجلایی، میدان توحید، بازار گنجعلی خان
با ارژنگ24 تاریخ ایران را بشناس.